Rahim Anomaliler

Rahim anomalileri, kadın üreme sisteminin normal gelişimini etkileyen çeşitli yapısal veya morfolojik bozuklukları ifade eder. Anne rahmindeyken kız bebeklerin rahmi iki ayrı yarım olarak gelişmeye başlar. Gelişimini tamamladığında bu iki ayrı parça birbirine kaynamış ve aradaki separatör ayrılmış olarak bir bütün halini alır. Ancak bazı kız bebeklerde bu gelişim sürecinde ortaya çıkabilecek aksaklıklar rahimde şekil bozuklukları olmasına yol açabilir. Rahimde meydana gelen bu şekil bozukluklarına rahim anomalisi denir.

Konjenital uterus anomalileri tüm kadınların %5’inden azında görülür, ancak düşük yapan ve/veya prematüre bebek doğuran kadınlar da bu oranın %25’e kadar yükselebildiği görülmüştür.

Rahim anomalileri genellikle doğumsal olabilir, ancak sonradan enfeksiyonlar, travma veya cerrahi müdahaleler gibi faktörler de neden olabilir. Bu anomaliler, kadınların üreme sağlığı üzerinde önemli etkilere sahip olabilir ve bazı durumlarda gebelik problemlerine neden olabilir.

Kadın Üreme Sistemi ve Rahim Anatomisi

Rahim, kadın üreme sisteminin önemli bir parçasıdır. Rahim, gebelik sırasında fetusu taşımak ve büyütmek için tasarlanmıştır. Normalde, rahim doğal bir eğrilikle ve belirli bir şekilde gelişir. Ancak, çeşitli nedenlerle bu gelişim normalden sapabilir ve rahim anomalileri ortaya çıkabilir.

Rahim Anomalilerinin Sınıflandırılması

Rahim anomalileri, genellikle doğuştan (konjenital) olan şekil bozukluklarına veya edinsel rahim içindeki yapışıklıklara göre sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma, hastalığın tanısı ve tedavisi için önemlidir.

Şekil Bozuklukları: Rahim normalden farklı bir şekilde gelişebilir. Bu şekil bozuklukları genellikle doğumsaldır. Septat ve bikornuat uterus en sık karşılaşılan şekil bozukluklarıdır. Sık karşılaşılan şekil bozuklukları:

• Septat uterus: uterus dıştan tek bir bütündür ancak içinde 2 adet endometr,al kavite vardır.
• Bikornuat uterus: uterus dış yüzeyinde kalp şekline benzer çift boynuz gibi girintili bir dış yüzey ve 2 adet endometrial kavite vardır.
• Arkuat uterus: endometrial kaviteye 1 cm veya daha az girintili normal bir dış uterus yüzeyi mevcuttur.
• Unikornuat uterus: uterusun sadece bir yarısı gelişmiştir.
• Didelfis: uterusun iki yarısı ayrı kalmıştır. Hastada çift rahim, çift rahim ağzı mevcuttur.

Rahim İçinde Yapışıklıklar: Rahmin iç yüzeyindeki yapışıklıkları ifade eder. Rahim içindeki yapışıklıklar, adet dönemlerinde ağrıya ve adet kanının normal akışının engellenmesine neden olabilir. Ayrıca, infertilite (kısırlık) gibi problemlere de yol açabilir.

 

Konjenital Uterin Anomalilerin Sebepleri ve Semptomları

Vakaların çoğunda sebep bilinmez. Uterus anomalisi olan kadınların çoğunun kromozom sayıları normaldir. 1938-1971 yılları arasında düşük ve erken doğumu önlemek için kullanılmış olan dietilstilbesterolün (DES) bu kadınların bebeklerinde konjenital uterus anomalilerin arttığı görülmüştür.

Konjenital anomaliler sıklıkla rastlantısal olarak tespit edilirler. Hastada genellikle bir şikayete sebep olmazlar. Bazı kadınlarda ağrılı adet, gebe kalma güçlüğü, erken doğum veya tekrarlayan düşüklere rastlanabilir.

 

Tanı Yöntemleri

Hastadan alınacak detaylı tıbbi öykü ve ayrıntılı muayene tanıda uterin anomaliyi düşündürebilir. Bununla birlikte jinekolojik ultrasonografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve histerosalfingografi (HSG) tanıyı koymada yardımcı görüntüleme yöntemleridir. Ayrıca minimal invaziv bir yöntem olan histeroskpi ve laparoskopi esnasında da uterin anomalilerin türü anlaşılabilir ve bir kısmı tedavi edilebilir.

Bu tanı yöntemleri, uterus anomalilerinin teşhisinde ve derecesinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Doktorlar, hastanın durumuna ve semptomlarına göre hangi görüntüleme yönteminin kullanılacağına karar verebilirler.

 

Rahim Anomalilerinin Oluşma Nedenleri

Rahim Anomalilerinin oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler vardır:

Doğumsal Faktörler ve Genetik Yatkınlık

Rahim anomalilerinin birçoğu doğum öncesinde embriyonik dönemde oluşur ve genetik faktörlerden kaynaklanır. Anne veya babanın genetik yapısı, rahim gelişimindeki bazı belirleyici faktörleri etkileyebilir. Örneğin, bir ebeveynin veya aile üyelerinin rahim anomalileri geçirmesi, genetik yatkınlığın bir göstergesi olabilir. Genetik yatkınlık, rahim şekli ve yapısının normal oluşumunu etkileyebilir ve bazı durumlarda doğumsal rahim anomalilerine yol açabilir.

Rahim Enfeksiyonları ve İltihaplanmalar

Rahim enfeksiyonları veya iltihaplanmalar, rahim ve çevresindeki dokularda hasara yol açabilir ve rahim yapısını etkileyebilir. Enfeksiyonlar genellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar (Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar – CYBE) veya diğer bakteriyel enfeksiyonlar sonucu oluşabilir. Bu enfeksiyonlar, rahim dokusunda ve rahim içindeki yapısal bileşenlerde hasara neden olabilir ve zamanla rahim anomalilerine yol açabilir.

Rahimdeki Yapışıklıkların Oluşum Nedenleri

Rahim içindeki yapışıklıklar, rahim duvarlarının birbirine yapışmasına veya yapışık bir alanın oluşmasına neden olabilir. Bu yapışıklıklar, genellikle rahim içindeki inflamatuar durumlar veya cerrahi müdahaleler sonrasında meydana gelir. Örneğin, bir kürtaj veya rahim içi ameliyat sonrasında, rahim içi yapışıklıklar gelişebilir. Rahim içi yapışıklıklar, normal adet döngüsünü etkileyebilir ve infertilite gibi problemlere yol açabilir.

Hormonal Denge Bozuklukları ve Rahim Anomalileri

Hormonal dengesizlikler, rahim gelişimini ve yapısal bütünlüğünü etkileyebilir. Özellikle puberte döneminde veya menopoz gibi hormonal değişikliklerin olduğu dönemlerde, rahim dokusu üzerindeki hormonal etkiler belirgin hale gelebilir. Hormonal dengesizlikler, rahim iç tabakasının (endometriyum) kalınlığını etkileyebilir ve rahim içi yapısal bozukluklara yol açabilir. Bu durumlar, adet döngüsünün düzensizliği ve bazı rahim anomalilerinin oluşumuna katkıda bulunabilir.

Bu faktörler, rahim anomalilerinin oluşumunda önemli rol oynayan çeşitli etkenlerdir. Her bir durum, rahmin yapısal bütünlüğünü etkileyerek çeşitli anomalilere neden olabilir. Tedavi ve yönetim stratejileri genellikle bu altta yatan nedenlere yöneliktir ve hastanın durumuna ve semptomlarına bağlı olarak kişiselleştirilir.

 

Uterus Anomalilerinin Tedavisi

Uterus anomalilerinin cerrahi olmayan bir tedavisi yoktur. Cerrahi tedaviye karar verirken kadının anomalisinin türü, derecesi, obstetrik öyküsü ve şikayetleri hepsinin birlikte detaylı değerlendirilmesi önemlidir. Hafif dereceli uterin anomalilerde, tekraralayan gebelik kayıpları gibi kötü obstetrik öykü yok ise çoğu zaman bir müdahale yapmak gerekmez. İnfertilite ve/veya gebelik kaybı değerlendirmesi sırasında septat uterus tespit edilir ise genellikle cerrahi tedavi önerilir. Bikornuat, unikornuat ve didelfik uterusta nadiren cerrahi tedavi gerekir.

Konjenital rahim anomalisi olan birçok kadının herhangi bir tıbbi veya gebe kalma sorunu yoktur. Ancak bu durum kadının düşük yapma veya erken doğum yapma olasılığını bir miktar arttırabilir. Bir kadının rahminda septa var ise ve düşük yapmışsa, cerrahi tedavi onun başarılı bir hamilelik şansını artırabilir.

 

Cerrahi Yaklaşım

Histeroskopi: Histeroskopi, rahim içi yapıları gözlemlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir cerrahi prosedürdür. Histeroskop adı verilen ince bir tüp ve kamera, rahim içine yerleştirilir ve görüntüler elde edilir. Bu yöntem, rahim içindeki yapışıklıkları veya septumları açmak veya yapısal bozuklukları düzeltmek için de kullanılabilir.

Laparoskopi: Laparoskopi, ince bir kameranın göbek deliğinden karın boşluğuna sokularak karın içerisini gözlemlemek için kullanılan bir cerrahi tekniktir. Laparoskopi, rahim anomalilerini teşhis etmek ve cerrahi müdahale yapmak için kullanılabilir. Özellikle rahimdeki yapısal anomalilerin düzeltilmesi için laparoskopik cerrahi tercih edilebilir

Rahim Anomalilerinin Tedavi Sonrası İyileşme Süreci ve İzlenmesi

İyileşme Süreci: Cerrahi müdahalelerin ardından iyileşme süreci genellikle hastanın sağlık durumuna, operasyonun türüne ve komplikasyonların olup olmadığına bağlıdır. İyileşme süreci boyunca dinlenme, uygun ağrı yönetimi ve doktorun önerdiği diğer tedaviler önemlidir.

İzleme ve Takip: Rahim anomalilerinin tedavi sonrası izlenmesi ve takibi önemlidir. Doç. Dr. Esra ÖZBAŞLI, hastanın sağlık durumunu düzenli olarak değerlendirmek için muayene ve görüntüleme testleri yapabilirler. Bu izleme süreci, tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve olası komplikasyonları erken tespit etmek için önemlidir.