Spiral Rahim İçi Araç
Spiral | Rahim içi araçlar, gebeliği önlemek amacıyla rahim içerisine yerleştirilen küçük araçlardır. Uzun dönem ve yüksek etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Bir yıl kullanım sonunda başarısızlık oranı kullanılan spiralin tipine göre % 0.1 ile % 2.2 arasında değişmektedir. Etkinlik yönünden tüplerin bağlanması ile kıyaslandığında bir yılın sonundaki başarısızlık oranı bakırlı % 0.8 iken tüplerin bağlanmasında da bu oran % 0.05 ile bir yıllık güvenli koruma açısından birbirine çok benzerdir. Bakırlı ve hormonal (Mirena, Kyleena, Liletta, and Skyla) olmak üzere iki tip spiral vardır.
Bakırlı Spiral
Bakırlı spiral üzerine bakır halkalar sarılmış küçük plastik bir araçtır. Hormon içermez. 10- 12 yıla yakın bir süre hastada doğum kontrolünü sağlar. Doğum kontrolünün yanı sıra korunmasız ilişki olması halinde ilk beş gün içerinde uygulanması halinde acil korunma yöntemi olarak başarılı bir yöntemdir. Acil kontrasepisyonda hormonal yöntemlere göre (ertesi gün hapları) daha etkilidir. Yabancı cisim reaksiyonu ile spermin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek etki eder. Ayrıca doğurganlık (fertilite) çıkartıldıktan sonra hızlıca eski seviyesine geri döner.
Bakırlı Spiralın Yan Etkileri Nelerdir?
Bakırlı spiral, doğum kontrolünde etkili bir yöntem olmasına rağmen, bazı kadınlar bu yöntemi kullanırken çeşitli yan etkilerle karşılaşabilirler. Bu yan etkiler genellikle spiralın yerleştirilmesinden sonra ortaya çıkar ve bazıları zamanla azalabilir. Ancak, bazı kadınlar için yan etkiler kalıcı olabilir veya ciddi komplikasyonlara yol açabilir. İşte bakırlı kullanımıyla ilişkilendirilebilecek yaygın yan etkiler:
Atılma (ekspulsiyon): Bazı hastalarda bakırlı kendiliğinden rahimden atılabilir. TCu380A bakırlı bu risk daha azdır. Anormal akıntı, karın ağrısı-kramp, ilişkide ağrı, adet sırasında şiddetli ağrı, iki adet arası orta dönemde lekelenme, ilişki sonrası lekelenme durumunda mutlaka doktorunuza kontrole gidiniz. Manyetik rezonans görüntüleme (MR) bakırlı kaymasına yol açabilir. MR çektirdikten sonra spiralinizin yerini doktorunuza kontrol ettirmenizde fayda vardır.
Rahim delinmesi: Çok nadiren rahim içerisine takılırken rahimde delinme olabilir. Bu risk takan kişinin deneyimi ile yakın ilişkilidir. Deneyimli bir doktor tarafından takıldığı takdirde bu risk 1000’de 1’den daha azdır.
Artan Adet Kanaması ve Şiddetli Ağrılar: Bakırlı kullanan birçok kadın, adet döngülerindeki kanama miktarında artış yaşarlar. Ortalama adet sırasındaki kanama miktarında % 20-50 oranında bir artış izlenebilir. Ayrıca, adet sancıları da daha şiddetli olabilir. Bu durum, bakırlı rahim iç yüzeyinde oluşturduğu irritasyondan kaynaklanabilir. Bazı kadınlarda 3-6 ay sonra bu şikayet normale dönebilir. Bazı kadınlarda takıldıktan sonraki ilk 3-6 ayda ara dönemde lekelenme izlenebilir.
Vajinal Akıntıda Değişiklikler: Bakırlı kullanımı sonrasında, vajinal akıntıda artış veya değişiklikler görülebilir. Bu durum, rahim içi iltihaplanma veya enfeksiyon riskini artırabilir.
Enfeksiyonlar: Bakırlı yerleştirildikten sonraki ilk 21 gün içerisinde enfeksiyon izlenebilir. Bu durum nadir olmakla birlikte takılırken hastada klamidya ve gonore gibi bir enfeksiyon olması bu riski arttırır. Doğru şekilde, steriliteye dikkat ederek yerleştirilmesi halinde cihazın kendisi enfeksiyon riski taşımaz.
Diğer Olası Yan Etkiler: Bazı kadınlar bakırlı kullanımıyla ilişkilendirilen diğer yan etkileri de deneyimleyebilirler. Bu yan etkiler arasında sırt ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, cinsel ilişki sırasında ağrı veya rahim içi kanamalar bulunabilir.
Bu yan etkilerin çoğu hafif veya orta şiddette olup, zamanla azalabilir veya tedavi edilebilir. Ancak, kadınlar bakırlı kullanırken herhangi bir rahatsızlık hissederlerse veya ciddi yan etkiler yaşarlarsa, bir sağlık uzmanına başvurmalıdırlar.
Bakırlı Spiral Adeti Keser Mi?
Bakırlı spiralın adet döngüsü üzerindeki etkisi, kadından kadına değişebilir ve net bir şekilde adet döngüsünü kesmediği unutulmamalıdır. İşte bakırlı adet döngüsü üzerindeki etkileri:
Adet Miktarında ve Süresinde Artış veya Azalma: Bakırlı kullanan bazı kadınlar, adet kanamasının miktarının ve süresinin arttığını veya azaldığını rapor etmişlerdir. Bu durum, rahim iç yüzeyindeki etkisinden kaynaklanabilir ve kişinin vücut yapısına göre değişiklik gösterebilir.
Adet Sancılarının Değişmesi: Bakırlı kullanımıyla birlikte, bazı kadınlar adet sancılarının şiddetinin arttığını veya azaldığını gözlemleyebilirler. Rahim içinde neden olduğu irritasyon, adet sancılarını artırabilir, ancak bazı kadınlar için adet döngüsü düzenlendiğinde sancılar hafifleyebilir.
Düzensiz Adet Döngüleri: Bakırlı kullanımı sonrasında, bazı kadınlar adet döngülerinin düzensizleştiğini veya ara kanamalar yaşadıklarını bildirebilirler. Bu durum, rahim içindeki hormonal dengeyi etkilemesinden kaynaklanabilir.
Adet Öncesi Sendromunda Değişiklikler: Bakırlı kullanımıyla birlikte, bazı kadınlar adet öncesi sendromunun (PMS) belirtilerinde değişiklikler yaşayabilirler. Baş ağrısı, ruh hali değişiklikleri, şişkinlik ve hassasiyet gibi semptomlar kullanımıyla artabilir veya azalabilir.
Bakırlı adet döngüsü üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişir ve birçok faktöre bağlıdır. Bu nedenle, kullanırken adet döngüsündeki değişiklikler normaldir. Ancak, adetlerdeki aşırı kanama, şiddetli ağrılar veya düzensizlikler gibi belirtiler yaşanıyorsa, bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.
Bakırlı spiral kimlere takılamaz?
Gebe veya gebelik düşünen, cinsel yolla bulaşan hastalığa sahip olan, geçmiş 3 ay içerinde pelvik enfeksiyon öyküsü olan, malign gestasyonel trofoplastik hastalığı olan, anormal uterin kanaması- rahim ağzı kanseri- rahim kanseri olan veya septik gebelik-düşük öyküsü olan hastaya takılamaz. Doğum yapmamış olmak bir engel değildir. Genç ve doğum yapmamış kadınlarda da spiral güvenle kullanılabilir.
Hormonlu Spiral
Hormonlu, bakırlı spiral gibi doğum kontrolü için kullanılan bir cihazdır, ancak farklı bir çalışma mekanizması ve etki şekli vardır. Hormonlu doğum kontrolü için kullanılmasının yanı sıra yoğun adet kanamalarının azaltılması amacıyla, endometriozis, kronik pelvik ağrı, adenomyozis, endometrial hiperplazi tedavisinde de tercih edilebilir. Kanamayı azaltma özelliği sayesinde hastada aneminin düzeltilmesinde de faydalı olmaktadır. Hormonlu bakırlı farklı özellikleri:
Hormon İçeriği: Hormonlu spiral, sıklıkla levonorgestrel olmak üzere progesteron türevi bir hormon içerir. Bu hormon, rahim içindeki mukozayı incelterek spermin geçişini engeller ve yumurtlamayı durdurur. Bu sayede gebeliği önler. Bakırlı ise rahim içinde bakır bulundurarak spermin hareketini engeller ve döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını önler.
Adet Kanaması ve Ağrıları Üzerindeki Etkiler: Hormonlu spiral, adet kanamasını azaltma ve adet ağrılarını hafifletme gibi ek avantajlar sunar. Bazı kadınlar hormonlu kullandıklarında adet döngülerinin daha hafif ve daha düzenli olduğunu rapor etmişlerdir. Bu, hormonlu içerdiği progesteron hormonunun rahim içindeki mukozayı inceltmesi ve bu nedenle adet kanamasının azalmasıyla ilişkilendirilebilir.
Kullanım Süresi: Hormonlu spiral, 3 ila 8 yıl arasında kullanılabilir. Bir yıl kullanım sonunda başarısızlık oranı % 0.1- 0.2 gibi düşük bir orandır.
Ekstra Hormonal Yan Etkiler: Hormonlu kullanımı, bazı kadınlarda hormonal yan etkileri tetikleyebilir. Bunlar arasında baş ağrısı, kilo değişiklikleri, akne ve ruh hali değişiklikleri bulunabilir. Bu yan etkiler, hormonlu içerdiği progesteron hormonundan kaynaklanabilir.
Kullanım Öncesi Değerlendirme: Hormonlu kullanmadan önce, sağlık uzmanı genellikle kadının sağlık geçmişini ve mevcut durumunu değerlendirir. Bazı sağlık durumları hormonlu kullanımını engelleyebilir veya riskleri artırabilir.
Hormonlu, bakıra göre farklı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Her kadının doğum kontrolü ihtiyaçları farklı olduğu için, hangi spiralın daha uygun olduğunu belirlemek için bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.
Hormonlu Spiral Kimlere Takılmaz?
Hormonlu spiral, etkili bir doğum kontrol yöntemi olmasına rağmen, bazı durumlarda kullanımı önerilmez veya uygun değildir. İşte hormonlu takılmaması gereken durumlar:
Meme Kanseri Geçmişi: Hormonlu, içerdiği progesteron hormonu nedeniyle meme kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle, meme kanseri geçmişi olan kadınlarda hormonlu kullanımı genellikle önerilmez.
Rahim Kanseri Geçmişi: Hormonlu, rahim kanseri riskini artırabilir. Rahim kanseri geçmişi olan kadınlarda hormonlu spiral kullanımı genellikle önerilmez.
Aktif Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (AYBE): Aktif cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, rahim içine yerleştirilen bir spiralin enfeksiyon riskini artırabilir. Bu nedenle, AYBE geçmişi olan kadınlarda hormonlu kullanımı önerilmez.
Rahim İçi Enfeksiyonlar: Aktif bir rahim içi enfeksiyonu olan kadınlarda hormonlu spiral kullanımı önerilmez. Rahim içi enfeksiyonlar, enfeksiyon riskini artırabilir ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Geçmişte Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Geçmişte pelvik inflamatuar hastalık yaşamış olan kadınlarda hormonlu spiral kullanımı önerilmez. PID, rahim içine yerleştirilen bir enfeksiyon riskini artırabilir ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Hormonlu kullanılmaması gereken durumlar, genellikle spiralın içerdiği hormonların veya enfeksiyon riskinin arttığı durumları içerir. Bu nedenle, hormonlu kullanmadan önce, bir sağlık uzmanıyla görüşmek önemlidir. Sağlık uzmanı, kişinin sağlık geçmişini değerlendirerek en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemeye yardımcı olacaktır.
Doç. Dr. Esra ÖZBAŞLI’nın Bakırlı ve Hormonlu Spiral Hakkındaki Görüşleri
Doç. Dr. Esra ÖZBAŞLI, kontrasepsiyon konusunda uzmanlaşmış bir jinekologdur ve doğum kontrol yöntemleri hakkında geniş bir deneyime sahiptir. İşte Dr. Özbaşlı’nın bakırlı ve hormonlu spiral hakkındaki görüşleri:
Bakırlı Spiralın Avantajları ve Dezavantajları: Dr. Özbaşlı, bakırlı spiralın etkinliği ve uzun vadeli kullanımı konusunda olumlu görüşlere sahiptir. Bakırlı doğal bir yöntem olduğunu ve hormon içermediğini belirtir. Bunun yanı sıra, bakırlı uzun vadeli bir doğum kontrol yöntemi olarak uygun olduğunu ve kullanıcı tarafından herhangi bir günlük ilaca veya uygulamaya ihtiyaç duymadığını vurgular. Ancak, Dr. Özbaşlı, bazı kadınların bakırlı kullanımıyla ilişkili artan adet kanaması ve ağrılar gibi yan etkiler yaşayabileceğini ve bu nedenle bakırlı karar vermeden önce doktorunuzla detaylı bir şekilde sizin için uygun bir yöntem olup olmadığını, avantajları ve dezavantajları konuşmanızı önermektedir.
Hormonlu Spiralın Avantajları ve Dezavantajları: Hormonlu spiralın, adet kanamasını azaltma, adet ağrılarını hafifletme ve bu sayede kansızlığın tedavisine fayda sağlama gibi avantajları olduğunu belirten Dr. Özbaşlı, hormonlu etkin ve çıkartıldığında kişinin gebe kalabilme kapasitesini etkilemeyen bir doğum kontrol yöntemi olduğunu vurgular. Ancak, Dr. Özbaşlı, hormonlu kullanımıyla ilişkilendirilebilecek hormonal yan etkilerin bazı kadınlar için rahatsız edici olabileceğini ve bu nedenle hormonlu her kadına uygun olmadığını belirtir. Bu spiralin size uygun olup olmadığını detaylı olarak doktorunuzla birlikte konuşarak karar verilmesi gerektiğini vurgular.
Hangi Spiralın Daha Uygun Olduğuna Karar Verme: Dr. Özbaşlı, hangi spiralın birey için daha uygun olduğuna karar vermede bazı faktörlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtir. Bu faktörler arasında kadının sağlık geçmişi, adet döngüsü, adet kanaması miktarı, gebelik isteği, hormonal hassasiyetler ve kişisel tercihler yer alır. Dr. Özbaşlı, kadınların bir sağlık uzmanı ile görüşerek bu faktörleri değerlendirmesi ve doğru doğum kontrol yöntemini belirlemesi gerektiğini vurgular.
Dr. Özbaşlı’nın görüşleri, kadınların doğru doğum kontrol yöntemini seçerken bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olur ve kişisel ihtiyaçlarına en uygun seçeneği bulmalarına katkı sağlar.
