Rahim ağzı kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kistleri ve kanserleri, endometriozis, miyom… Uzmanlar her fırsatta ‘erken tanı hayat kurtarır’ diyerek rutin kontrollerin ve testlerin önemine dikkat çekiyor. Ancak çoğumuz bu yaşamsal önem taşıyan öneriyi ya korkudan ya da ihmalkarlıktan genellikle kulak arkası ediyoruz. Oysa erken tanı ve tedavi günümüzde rahim ağzı, rahim ve yumurtalık kanseri gibi ölümcül hastalıkların bile tedavi edilebilmesini sağlarken, bir yandan da tarama olanağı olan rahim ağzı kanserlerinin hiç oluşmadan önüne geçilmesine de imkan tanıyor.
1. Düzenli olarak jinekolojik muayeneden geçin
Düzenli muayene 2 durum için çok önemli. İlki; henüz şikayete yol açmamış, ilerlememiş, ancak var olan bir hastalığın erkenden fark edilip tedavisinin hemen başlaması için önem taşır. İkincisi de sağlıkla uyuşmayan yanlış alışkanlıkların veya var olan risk faktörlerinin zamanında değiştirilerek, olması muhtemel bir hastalığı engellemek için.
Neler yapılır?
Rutin muayeneyle, tedavileri ilaçlarla düzenlenebilen enfeksiyon, adet düzensizlikleri, ameliyat olunması gereken yumurtalık kistleri, miyomlar ve rahim sarkması gibi hastalıkların yanı sıra yaşamsal öneme sahip olabilecek rahim ağzı kanseri, yumurtalık veya rahim kanseri gibi hastalıkların tanısı için de kontroller yapılır.
Ne zaman yaptırmalı?
Düzenli jinekolojik muayene için modern tıbbın önerisi kız çocuklarının 13-15 yaş arasında ilk kadın doğum muayenelerinin yapılmasıdır. Erişkin dönemde ise her kadının senede bir kez jinekolojik muayene ve ultrason takibi yaptırmaları gerekir.
Dünya genelinde her yıl yaklaşık 500 bin kadın, Human Papilloma Virüsü'nün sorumlu tutulduğu rahim ağzı kanserine yakalanıyor. Daha da kötüsü bu kadınların 250 bini geç teşhis nedeniyle hayatını kaybediyor. Kadın kanserleri arasında 2. sırada yer alan rahim ağzı kanserine, ülkemizde her yıl 1500 kadın yakalanıyor. Oysa her yıl düzenli olarak yaptırılması önerilen Pap Smear Testi ile rahim ağzı kanserleri henüz hücre değişimlerinin olduğu, kanser öncesi süreçte yakalanabiliyor. Ayrıca bu hastalığı önlemek için yola çıkan ABD'li bilim adamları yeni bir tarama yöntemi daha geliştirdi; "Işık ile Tarama". Bu tarama yönteminde kadına patolojik incelemeye gerek olmadan, anında sonuç iletilebiliyor.
Neler yapılıyor?
Tarama testlerinin iki fonksiyonu var; birincisi kanser öncüsü şüpheli hücresel değişimleri tespit etmek. İkincisi ise rahim ağzı kanseri mevcutsa, hastalığın erken evrede tanınmasını sağlamak. Tarama amacıyla kullanılan Pap Smear testinde fırça şeklindeki özel bir çubuk yardımıyla rahim ağzından sürüntü alınır. Alınan örnek patolojiye gönderilir ve 2-7 gün içinde sonuçlanır. "Işık ile tarama" sisteminde ise kişi masaya yattığında rahim ağzına ışıklı bir cihazla bakılıp, o bölgede problem olup olmadığı 1-2 dakika içinde tespit edilebilir. Cihazın bağlı bulunduğu ekranda sonuç düşük, orta veya yüksek risk olarak belirir. Bu sayede test sonucunun temiz çıktığı ya da şüpheli bulgulara rastlandığı anında bildirilebilir. Şüpheli olan sonuçlarda tanısal amaçlı rahim ağzından biyopsi alınır.
Ne zaman yaptırmalı?
Tarama testlerine cinsel ilişkiden 1 yıl sonra veya 21 yaşında başlanmalı ve 1-3 yılda bir tekrarlanmalı. 70 yaşına kadar devam edilmeli. Pap Smear testi vajinal kanama ve akıntı olmadığı bir donemde, tercihen cinsel ilişkiden veya herhangi bir vajinal ilaç kullanımından 2-3 gün sonra yapılmalı.
3. Bu belirtilerde hemen doktora başvurun
Rutin olarak önerilen senelik jinekoloji muayenesi dışında, hastalıkların belirtileri olabilecek durumlarda da mutlaka erkenden bir kadın doğum muayenesi yaptırılması gerekir. Her şikayet bir hastalık olduğu anlamına gelmese de, bazı belirtilerin varlığı derhal bir jinekolojik muayeneyi gerektirir. Aşağıda yer alan belirtilerde zaman kaybetmeden doktora başvurmayı ihmal etmeyin.